Op grond van artikel 509o lid 4 Sv dient elke zes jaar psychiatrisch en psychologisch onderzoek te worden gedaan door onafhankelijke gedragsdeskundigen. Bij brief van 12 januari 2015 liet voormalig Staatssecretaris van Veiligheid en Justitie Fred Teeven aan de Tweede Kamer weten de rapportagecyclus van NIFP-rapportages te zullen intensiveren naar elke vier jaar. Tot de aangekondigde wetswijziging zou naast het beleid om elke vier jaar te rapporteren de wettelijke eis van rapportages elke zes jaar blijven gelden. Deze beleidswijziging was het gevolg van aanbevelingen die de Taskforce Behandelduur TBS in 2015 had gedaan.
Daarop werd binnen het Ministerie beleid over Pro Justitia-onderzoek gemaakt: elke vier jaar en zo lang de wet nog niet gewijzigd is (ook) elke zes jaar. Deze beleidswijziging geldt voor alle TBS-verlengingen na 1 oktober 2016. Bij TBS met voorwaardelijk beëindigde dwangverpleging wordt niet standaard elke vier jaar gerapporteerd, maar hangt dat af van de wens van de reclassering en het OM.
In de herfst heeft het NIFP het Ministerie in een brief laten weten door het tekort aan psychiaters niet te (kunnen) voldoen aan de opdracht elke vier jaar te rapporteren en dat ook niet meer te zullen doen zolang er sprake is van te weinig capaciteit. Zij zullen enkel de wettelijk vereiste zesjaarsrapportages aanleveren.
Rechtbanken die moesten oordelen in verlengingsprocedures waar de vierjaarsrapportages niet gemaakt waren, hebben zich tot nu toe niet gewaagd aan een principiële uitspraak hierover, maar enkel in het individuele geval beoordeeld of al dan niet aanvullende onafhankelijke rapportages nodig waren.
Inmiddels lijkt dit probleem achterhaald nu sinds december de tekorten lijken te zijn opgelost en er weer rondom alle verlengingen van vier jaar wordt gerapporteerd. Echter, het bestuur vindt het verontrustend dat de advocaat in dit soort situaties niet gekend wordt en niet in overleg gezocht wordt naar alternatieven. Dit soort tijdelijke ingrepen leiden tot rechtsonzekerheid en rechtsongelijkheid. Op voorhand lijken immers alternatieven mogelijk. Gedacht kan worden aan rapportages door psychiaters die niet aan het NIFP verbonden zijn. Een alternatief kan ook zijn dat advocaten worden betrokken bij de vraag of het in individuele gevallen noodzakelijk is om over TBS-gestelden na vier jaar onafhankelijk te rapporteren. Hierbij kan dan ook voor monorapportage door alleen een psycholoog worden gekozen nu er kennelijk geen tekort aan psychologen is. Tenslotte zou het aanhouden van de zitting in afwachting van het alsnog rapporteren door een psychiater tot de mogelijkheden behoren, zeker nu – achteraf – blijkt dat het probleem na verloop van enkele maanden kennelijk niet meer speelde.